Қазақстанда алғаш рет "Жасанды интеллект" ұғымы заң жүзінде бекітілді. Мәжіліс жаңа заңды екінші оқылымда қабылдап, ЖИ жүйелерін реттеу, қауіпсіздік шараларын қамтамасыз ету және синтетикалық контентті маркілеу тәртібін заңдық тұрғыда бекітті..
Жаңа заңда алғаш рет "жасанды интеллект", "модель", "жүйе", "деректер кітапханасы", "синтетикалық нәтиже" секілді жаңа құқықтық ұғымдар бекітілді.
Сонымен қатар заңда құқықтық және ұйымдастырушылық реттеу, жасанды интеллект саласындағы ашықтық пен қауіпсіздікті қамтамасыз ету, технологияларды мемлекеттік органдар мен квазимемлекеттік ұйымдарда қолданудың ерекшеліктері, сондай-ақ осы саладағы саясатты қалыптастыруда үкіметтің өкілеттілігін кеңейту мәселелері қарастырылған.
"Негізгі заң Қазақстанда қауіпсіз және тұрақты жасанды интеллект экожүйесін құру жолындағы бірінші және маңызды қадам болады деп болжанып отыр", – деп мәлімдеді мәжілістің баспасөз қызметі.
Жасанды интеллект (ЖИ) туралы заңда қауіпсіздік мәселелеріне де назар аударылған. Мысалы, ЖИ жүйелері қауіп деңгейі бойынша жіктеледі – минималдыдан жоғарыға дейін. Жоғары қауіп деңгейіндегі жүйелер критикалық маңызды ақпараттық-коммуникациялық инфрақұрылым объектілері ретінде қарастырылуы мүмкін. Бұл олардың қауіпсіздігін бақылауға мүмкіндік береді.
Сондай-ақ заң ЖИ жүйелерін автономия деңгейі бойынша бөледі. Жоғары автономиялы жүйелер, мысалы, автопилотты көлік, тек заңнамалық актілер деңгейінде реттелетін болады.
Заң жүзінде келесі функцияларды пайдалануға тыйым салынады, себебі олар адамға зиян келтіруі мүмкін:
• Адамдардың өз еркімен келісімінсіз мінез-құлқына әсер ететін ЖИ пайдалану;
• ЖИ пайдалану, ол адамдардың осал тұстарын (жас, мүгедектік, әлеуметтік жағдай) мақсатты түрде қолданатын жағдай;
• Адамдарды олардың әлеуметтік мінез-құлқы немесе сипаттамалары бойынша бағалау немесе жіктеу (әлеуметтік скоринг);
• Адамдардың эмоцияларын олардың келісімінсіз талдау үшін ЖИ пайдалану;
• Қоғамдық орындарда нақты уақыт режимінде адамның бетін тану үшін ЖИ қолдану (заңмен рұқсат етілген жағдайларды қоспағанда);
• Заңмен тыйым салынған ЖИ нәтижелерін жасау және тарату.
Сонымен қатар жаңа заңға сәйкес Қазақстанда синтетикалық контентті (ЖИ арқылы жасалған) машина оқитын форматта және визуалды ескертпелермен маркілеу талап етіледі.
Заң әзірлеушілерінің пікірінше, бұл сенімділікті арттырып, технологияның күшті жақтарын қауіпсіз пайдалану мүмкіндігін береді.
Авторлық құқық мәселелері де реттеледі. Тек ЖИ-мен ғана жасалған шығармалар, адам шығармашылық үлесін қоспағанда, заңмен қорғалмайды. Ал пайдаланушылардың шығармашылық сұраныстары (промпттар) авторлық және байланысты құқықтар туралы заңға сәйкес объектілер болып саналуы мүмкін. Сонымен қатар, ЖИ-ны оқыту үшін шығармалар мен ғылыми еңбектерді пайдалану тек авторларының машина оқитын тыйымдары жоқ болған жағдайда ғана рұқсат етіледі.
Заңда ЖИ жүйелерімен келтірілген зиян үшін өтемақы мәселесі де қарастырылған. Егер пайдаланушыларға зиян келтірілсе, ЖИ жүйелерінің иелері мен операторлары жауапты болады. ЖИ келтірген зиян үшін жауапкершілікті сақтандыру ерікті шара ретінде ұсынылады, бірақ ол азаматтардың құқықтарын қорғаудың маңызды элементі болуы мүмкін.
Жасанды интеллект туралы заң қазір Сенатқа жіберілді. Егер жоғарғы палатада заң жобасы мақұлданса, ол президентке қол қоюға жіберіледі.